नागपूर : राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे सरसंघचालक मोहन भागवत यांनी विजयादशमीनिमित्त संबोधित करतांना भारतीय संविधानाचे जनक डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची स्तुती केली. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची संविधान सभेतील शेवटची दोन भाषणे आवर्जून वाचण्याचे आवाहन केले. ज्याप्रमाणे तुम्ही संघाचे संस्थापक केशव हेडगेवार यांची भाषणे वाचता, त्याप्रमाणेच डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या या दोन भाषणांचे पारायण करा, असे आवाहन भागवत यांनी संघाच्या प्रचारकांना केले.
आंबेडकरांच्या आदर्शांवर देश चालणे गरजेचे :
देशात एकता टिकविण्यासाठी विशेष प्रयत्न करावे लागणार आहेत. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांनी संविधानात एकतेचेच तत्व दिले आहे. त्यांच्या आदर्शांवर देशाला चालावे लागेल. संविधान प्रदान करताना आदरणीय डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी संविधान सभेत दिलेल्या दोन भाषणांकडे लक्ष दिले तर यातील मर्म आपल्या लक्षात येईल. सर्वांनी त्या भाषणांचा अभ्यास केला पाहिजे, असे प्रतिपादन सरसंघचालकांनी केले.
Gold Rate
06 May 2025
आंबेडकरांवर आरएसएसने केली होती टीका –
आंबेडकर जेव्हा भारतीय राज्यघटनेला अंतिम स्वरूप देत होते आणि हिंदू वैयक्तिक कायद्यांमध्ये सुधारणा करण्याचा सल्ला देत होते, तेव्हा संघ आणि त्यांच्या इंग्रजी भाषेतील जर्नल ऑर्गनायझरने त्यांच्यावर सडकून टीका केली होती. इतिहासकार रामचंद्र गुहा यांनी 2016 मध्ये इंडियन एक्सप्रेसमध्ये ‘कोणते आंबेडकर?’ या त्यांच्या लेखात लिहिले होते. गुहा यांनी आठवण करून दिली की 30 नोव्हेंबर 1949 च्या ऑर्गनायझर अंकात संविधानावर संपादकीय होते, ज्याचा अंतिम मसुदा नुकताच आंबेडकरांनी संविधान सभेला सादर केला होता. संविधानात हिंदू महिलांना त्यांच्या जातीबाहेर लग्न करण्याचा, त्यांच्या पतीला घटस्फोट घेण्याचा आणि मालमत्तेचा वारस देण्याचा अधिकार देणारे हिंदू कोड बिल मंजूर करण्यास संघाने विरोध केला. 1949 मध्ये, आरएसएसने हे विधेयक थांबवण्यासाठी भारतभर शेकडो सभा आणि निदर्शने आयोजित केली, जिथे साधू आणि संत बोलायला आले, गुहा यांनी लिहिले.
हिंदूंना एकत्र आणण्याच्या” RSS च्या प्रयत्नांना दोन घटनांना धक्का म्हणून पाहिले गेले.
एक म्हणजे आंबेडकरांच्या नेतृत्वाखाली दलितांचे मोठ्या प्रमाणावर झालेले धर्मांतर. 1956 मध्ये विजयादशमीच्या दिवशी, ज्या दिवशी RSS सरसंघचालकांनी नागपूरच्या रेशमबागमध्ये, शहराच्या दुसर्‍या भागात दीक्षाभूमी येथे स्वयंसेवकांना वार्षिक भाषण दिले, त्याच दिवशी आंबेडकरांनी सुमारे अर्धा दशलक्ष अनुयायांसह बौद्ध धर्म स्वीकारला.
या घटनेनंतर हादरलेल्या आरएसएसने देशभरात हिंदू समागम किंवा मेळावे आयोजित करण्यास सुरुवात केली. असाच एक कार्यक्रम 1982 मध्ये बंगळुरूमध्ये आयोजित करण्यात आला होता, जिथे हजारो गणवेशधारी स्वयंसेवकांनी “हिंदव सहोदरह सर्वे (सर्व हिंदू बांधव आहेत)” अशी घोषणा केली होती.
14 एप्रिल 1983 रोजी महाराष्ट्रातील एका कार्यक्रमात, आरएसएसने आंबेडकर आणि हेडगेवार या दोघांचा वाढदिवस साजरा केला – त्याच वर्षी, रोमन कॅलेंडरनुसार आंबेडकरांची जयंती हिंदू कॅलेंडरनुसार हेडगेवार यांच्याशी जुळली होती. त्यानंतर RSS ने 45 दिवसांची फुले-आंबेडकर यात्रा काढून संपूर्ण महाराष्ट्र व्यापून त्या प्रतीकात्मकतेवर उभारले.
1989 मध्ये, हेडगेवारांच्या जन्मशताब्दी वर्षात, प्रत्येक आरएसएस शाखेला त्यांच्या क्षेत्रातील दलित वस्त्यांमध्ये किमान एक शिक्षण केंद्र चालवण्यास सांगितले गेले. या रणनीतीमागे सरसंघचालक म्हणून बाळासाहेब देवरस आणि सरकार्यवाह म्हणून एच व्ही शेषाद्री होते. यानंतर असे उपक्रम आयोजित करण्यासाठी RSS मध्ये सेवाविभागांची स्थापना करण्यात आली.
1990 मध्ये आरएसएसने आंबेडकर आणि दलित सुधारक ज्योतिबा फुले यांचे जन्मशताब्दी वर्ष साजरे केले. अखिल भारतीय प्रतिनिधी सभा (एबीपीएस), RSS ची सर्वोच्च निर्णय घेणारी संस्था, या प्रसंगी एक ठराव संमत केला ज्यामध्ये असे लिहिले आहे: “या दोन महान नेत्यांनी हिंदू समाजात प्रचलित असलेल्या दुष्ट प्रथा आणि परंपरांना घातक आघात केले आणि… यशस्वीरित्या हिंदू समाजाला स्वतःच्या सदस्यांवर होणारे सर्व अन्याय दूर करण्यास प्रवृत्त केले.
2015 मध्ये, भागवतांनी त्यांचे विजयादशमी भाषण ‘हिंदू हिंदू एक रहें, भेडभाओ को नही सही (सर्व हिंदूंनी एक असले पाहिजे, भेदभाव खपवून घेतला जाऊ नये)’ अशा घोषणा देऊन संपवले. तर पुढच्या वर्षी, आयोजकाने मुखपृष्ठावर आंबेडकरांचे चित्र ठेवले त्यांची आणि त्यांच्या कार्याची प्रशंसा करणारे लेख प्रकाशित केले.
