नागपूर -पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 3 एप्रिल रोजी भारतातील जनतेला आवाहन केले की, 5 एप्रिल रोजी रात्री 9 वाजता लाईट बंद करून 9 मिनिटांसाठी दिवे लावा,मेणबत्ती, मोबाईल टॉर्चचे फ्लॅश मारा. ही घोषणा होताच, महाराष्ट्र राज्याचे ऊर्जामंत्री डॉ. नितीन राऊत यांनी महाराष्ट्राच्या विद्युत ग्रिड स्थिरतेच्या दृष्टीकोनातून एक आव्हानात्मक परिस्थितीच्या दृष्टीने विचार करून वीज क्षेत्रातील तांत्रिक तज्ञांशी चर्चा केली. विशेषत: सध्या सुरू असलेल्या कोरोना साथीमुळे सुरू असलेल्या लॉकडाऊनमुळे महाराष्ट्रातील औद्योगिक मागणीवर त्याचा विपरीत परिणाम झाला आहे. लॉकडाऊनमुळे महाराष्ट्रात विजेची मागणी आधीच कमी झाली आहे.
या पार्श्वभूमीवर राऊत यांनी तांत्रिक तसेच त्यानंतरच्या देश पातळीवरच्या आव्हानात्मक समस्यांवरही चिंता व्यक्त केली. देशभरात एकाच वेळी दिवे बंद केल्यास मल्टी स्टेट इलेक्ट्रिसिटी ग्रिडमध्ये बिघाड होण्याची शक्यता असल्याची भूमिका महाराष्ट्र राज्याचे ऊर्जामंत्री डॉ. नितीन राऊत यांनी घेतली. या परिस्थितीमुळे ग्रिडमध्ये बिघाड झाल्यास ट्रिपिंग्ज वाढीस कारणीभूत ठरू शकतील, ज्यामुळे हा बिघाड सामान्य स्थितीत येण्यासाठी 72 तासांपेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो. विशेष म्हणजे, या भूमिकेला एन.एल.डी.सी. व इतर बर्‍याच राज्यांनी मान्यता देखील दिली. महाराष्ट्राच्या या भूमिकेची दखल सोशल मीडिया व प्रिंट माध्यमांनी घेतली आणि त्यानंतर केंद्रीय पातळीवर ग्रीड स्थिरतेच्या मुद्दय़ावर चर्चा सुरू झाली. त्यानंतर केंद्रीय ऊर्जामंत्र्यांनी स्वतः डॉ. राऊत यांच्याशी संपर्क साधला आणि त्यानंतर सोशल मीडियावर तैनात असलेल्या विविध सूचनांचा विचार करून या प्रकारच्या सुरक्षिततेसाठी सर्व घरगुती उपकरणे बंद करण्याची किंवा अतिरिक्त उपकरणांना स्विच ऑफ न करण्याची गरज लक्षात घेऊन केंद्रीय मंत्रालयाने एक पत्र जारी केले.
4 एप्रिलला केंद्रीय मंत्रालयाने जारी केलेल्या या आदेशात केवळ घरातील दिवे बंद करण्याची सूचना देण्यात आल्या.
या पार्श्वभूमीवर 5 एप्रिल रोजी ऊर्जा मंत्री डॉ. राऊत यांनी स्वतः महाराष्ट्र सरकारच्या ग्रीड परिस्थिती आणि वीजपुरवठ्याबाबत तातडीने तिन्ही वीज कंपन्यांचे व्यवस्थापकीय संचालक यांच्याशी व्हिडिओ कॉन्फरन्सद्वारे संवाद साधून तपशीलवार आढावा घेतला आणि महावितरणच्या विद्युत भवन नागपूर येथील नियंत्रण कक्षातून संपूर्ण परिस्थितीवर व्यक्तिगतपणे नजर ठेवून होते. 5 एप्रिल रोजी डॉ.नितीन राऊत यांनी सर्व जनरेटिंग स्टेशन औष्णिक जसे चंद्रपूर,कोराडी आणि पारस तर जल विद्युत केंद्रे-कोयना, तिल्लारी, भिरा ,वायू विद्युत केंद्र उरण इ., 400 के.व्ही., 765 के.व्ही. ट्रान्समिशन लाईन्स, भार प्रेषण केंद्र, डिस्ट्रीब्यूशन नेटवर्क आणि पॉवर सिस्टमची अनुषंगिक उपकरणे सहज व कोणत्याही व्यत्ययाशिवाय सुरळीत काम करतील हे सुनिश्चित केले.
महानिर्मिती, महावितरण,महापारेषण अश्या सुमारे 40000 हुन अधिक अधिकारी आणि तांत्रिक कर्मचार्‍यांच्या समन्वयातून महाराष्ट्रात विद्युत पुरवठा सुरळीत ठेवण्यासाठी कठोर परिश्रम घेण्याचे निर्देश दिले.
रविवारी रात्री 9 वाजता महाराष्ट्रातील विजेची मागणी 11410 मेगावाट इतकी होती, ती रात्री 9 वाजुन 9 मिनिटांनी 9931 मेगावाटवर आली.
या 9 मिनिटांच्या कालावधीत 1479 मेगावॅटची घसरण झाली. ग्रिड फ्रीक्वेंसी ही 50.18 ते 50.23 हर्ट्झच्या बँडमध्ये स्थिरावली.
यामुळे महाराष्ट्रात ब्रेक-डाउन, फीडर ट्रिपिंग आणि ग्रीड यांच्यात कोणताही तांत्रिक बिघाड झाला नाही. महाराष्ट्राने तत्पर आणि वेळेवर दाखवलेल्या सावधगिरीमुळे केंद्रीय पातळीवर विचारविनिमय सुरू झाले. उत्तम नियोजन आणि सांघिक कार्यातून महाराष्ट्रात सुरळीतपणे यशस्वीरित्या विद्युत पुरवठा सुरळीत झाला आणि मोठी हानी टळली.
अशाप्रकारे महाराष्ट्राने संपूर्ण देशातील वीज क्षेत्र व अभियंता यांच्यासमोर एक अनन्य साधारण उदाहरण घालून दिले. देशपातळीवर अभियांत्रिकी व विजक्षेत्रातील ग्रीड सुरक्षेच्या मुद्दयावर संपुर्ण देशाचे लक्ष आकर्षित केल्याबद्दल डॉ राऊत यांच्या भूमिकेची केंद्राला दखल घ्यावी लागली हे विशेष.
