नागपूर : देशात लवकरच लोकसभा आणि विधानसभा निवडणुकांचे बिगुल वाजणार आहे. या निवडणुका दरम्यान आणि एकूणच एआयचा गैरवापर केला जाऊ नये यासाठी जगभरातील टेक कंपन्या एकत्र आल्या आहेत. यापार्श्वभूमीवर १६ फेब्रुवारी २०२४ रोजी म्युनिच सिक्युरिटी कॉन्फरन्समध्ये या कंपन्यांनी यासंबंधित करारावर स्वाक्षरी केली.यात गुगल, आयबीएम, ॲमेझॉन, मायक्रोसॉफ्ट, फेसबुक आणि इंस्टाग्रामची मूळ कंपनी मेटा, ओपनएआय आणि एक्स (पूर्वीचे ट्विटर) यासह जगातील वीस आघाडीच्या तंत्रज्ञान कंपन्यांचा समावेश आहे.
भारतातच नाही तर जगातील ६० हून अधिक देशांमध्ये यावर्षी सार्वत्रिक निवडणुका (General Elections) पार पडत आहेत. यात युनायटेड स्टेट्स ऑफ अमेरिका, रशिया, मेक्सिको, युनायटेड किंगडम यासारख्या आघाडीच्या देशाचा समावेश आहे.
आगामी निवडणुकांच्या तोंडावर नागपुरातही राजकीय हालचालींना सुरुवात झाली. या अनुषंगाने नागपुरातील पोलीस प्रशासनानेही कंबर कसली. एआयचा गैरवापर टाळण्यासह डीपफेकचा सामना करण्यासाठी नागपूर पोलिसांची रणनीती काय आहे. यासंदर्भात नागपूर टुडेने वरिष्ठ पोलिस अधिकाऱ्यांशी संवाद साधला.
राज्याच्या दुसऱ्या राजधानीतील भोळ्या मतदारांना फसवणाऱ्या एआयच्या धमक्यांचा सामना करण्यासाठी नागपूर पोलिस कसे सज्ज आहेत यावर चर्चा केली.
एआयचा गैरवापर रोखण्यासाठी नागपूर सायबर पोलीस लागले कामाला –
कठोर पाऊले उचलण्यासाठी नागपूर सायबर पोलीस कामाला लागले आहेत.नाव न सांगण्याच्या अटीवर, नागपूर पोलीस विभागातल्या वरिष्ठ सूत्रांनी नागपूर टुडेला माहिती देत सांगितले की, आजकाल एआय आणि डीपफेकमुळे खोटी आणि चुकीची माहिती पसरण्याचे प्रमाण वाढत आहे. एखाद्या नेत्याचा खोटा व्हिडिओ, ऑडिओ, फोटो अशा गोष्टी व्हायरल करून मतदारांची दिशाभूल करणे सोपे झाले आहे. कोणत्याही प्रकारची चुकीची माहिती टाळण्यासाठी आणि सत्य वस्तुस्थिती समोर आणण्यासाठी नागपूर पोलिस त्यांच्या हायटेक सायबर पोलिस विभागासह कठोर पाऊले उचलतील.
अलीकडच्या काळात आम्ही अनेक सेलिब्रिटींचे डीपफेक व्हिडिओ पाहिले आहेत. ज्यामुळे लाखो लोकांची फसवणूक झाली. जनतेला त्या सेलिब्रिटींच्या विरोधात करण्यासाठी अशा प्रकाराचे व्हिडीओ सोशल मीडियावर व्हायरल केले जातात.
विविध तथ्य तपासणीसाठी साइटवरून इनपुट सत्यापित करा:
आपल्याला सोशल मीडियावर कोणतीही पोस्ट संशयास्पद वाटल्यास, एखाद्याने ती अनेक न्यूज प्लॅटफॉर्मवर तपासली पाहिजे. सरकारच्या PIB फॅक्ट चेकिंग साइटसह तथ्य तपासणी साइट्स आहेत, कोणत्याही अफवांच्या संदर्भात प्रामाणिक माहिती मिळविण्यासाठी त्याची पडताळणी करणे गरजेचे आहे, असेही सूत्रांनी सांगितले.
आगामी निवडणुकांसाठी उपाययोजना-
निवडणुकांपूर्वी डीपफेक किंवा एआयच्या चुकीच्या व्हिडिओला बळी पडणे सोपे आहे.मात्र यादरम्यान कोणत्याही व्यक्तीची प्रतिमा मालिन करण्याअगोदर त्या व्हिडीओमागील सत्यता तपासणे गरजेचे आहे. सोशल मीडियावर कोणताही डीपफेक व्हिडिओ किंवा ऑडिओ फिरला तरीही, नागपूर पोलिसांचा सायबर विभाग हाय-टेक उपकरणांनी सुसज्ज आहे जे कोणत्याही क्लिपला वैध ठरवू शकतात,असे वरिष्ठ अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे.
दरम्यान डीपफेक आणि एआयच्या चुकीच्या वापराविरोधात हे नमूद करण्यासारखे आहे की, Google च्या एका वरिष्ठ कार्यकारिणीने जगभरातील महत्त्वपूर्ण राष्ट्रीय निवडणुकांच्या वर्षभरात एआय समर्थित डीपफेकद्वारे लोकशाहीला निर्माण झालेल्या “अत्यंत गंभीर” धोक्याबद्दल चेतावणी दिली.
गुगलच्या जागतिक घडामोडींचे अध्यक्ष केंट वॉकर यांनी एआयच्या वाढत्या प्रमाणाबद्दल डीपफेकद्वारे मतदारांना प्रभावित करण्यासाठी त्याचा वापर करण्याबद्दल सावधगिरी बाळगणे आवश्यक असल्याचे म्हटले आहे. गेल्या दशकात आम्ही बरेच काही शिकलो आहोत आणि आम्ही चुकीची माहिती किंवा चुकीची माहिती मिळण्याची जोखीम खूप गांभीर्याने घेतो, असेही ते म्हणाले.
– शुभम नागदेवे